Silversi – nowe perspektywy starszego pokolenia na rynku pracy

Krzysztof Mirończuk: Wspólnie z Minds & Roses OLX przeprowadziło badanie "Srebrne talenty na rynku pracy". Główne wnioski?

Piotr Chwiedziewicz, Growth Manager w OLX Praca: Stoimy u progu zmian na rynku pracy, które wynikają nie tylko z sytuacji gospodarczej tu i teraz, ale także ze względu na zmiany demograficzne, czyli starzejące i kurczące się społeczeństwo. Do nowej rzeczywistości będą musieli dopasować się zarówno pracodawcy, jak i pracownicy.

Rynek doprowadzi do sytuacji, w której zatrudniający będą tworzyli zachęty do przedłużania aktywności zawodowej swoich dotychczasowych pracowników, którzy powinni przejść na emeryturę i potencjalnie zaczną w pewnym sensie o nich walczyć. Z drugiej strony pokolenie silversów, czyli osób w wieku 50+, coraz odważniej deklaruje, że mimo osiągnięcia wieku emerytalnego wcale nie planują zamknąć się w czterech ścianach i zapomnieć o pracy.

ZOBACZ: Raport OLX "Srebrne talenty na rynku pracy"

Największą motywację do podejmowania pracy już na emeryturze jest – według badania – chęć dorobienia. Ale pieniądze to niejedyna motywacja. Co jeszcze napędza "silversów" do pracy?

Potrzeba zwiększenia możliwości własnego portfela oczywiście wygrywa i jest główną przyczyną wydłużenia aktywności zawodowej. Mowa tu zarówno o osobach, które planują podejmować pracę dorywczą, niekoniecznie związaną z dotychczasowym zatrudnieniem, jak i o tych, które zamierzają pozostać u tego samego pracodawcy lub znaleźć angaż w tym samym zawodzie gdzieś indziej.

Co jednak ciekawe, seniorzy charakteryzują się tym, że najchętniej widzieliby się w roli pracowników niepełnoetatowych lub zatrudnionych na umowę zlecenie albo o dzieło. Wynika to z ich potrzeby zbalansowania czasu poświęcanego na pracę i na życie prywatne, które jest dla nich bardzo ważne.

Wróćmy jednak do wątku przyczyn pozostawania na rynku pracy. Niemal połowa "silversów" podkreśla, że chęć kontynuowania kariery wynika z chęci przebywania pośród ludzi, wyjścia z domu i bycia aktywnym. To ważny sygnał nie tylko dla pracodawców, ale także z perspektywy socjologicznej.

Zostańmy jeszcze przy statystykach. Czy "silversi" rzeczywiście szukają pracy?

Badania, które przeprowadziliśmy razem z Minds & Roses, potwierdzają, że "silversi" to osoby, które zwłaszcza w czasie zbliżania się do przedemerytalnego okresu ochronnego stają się bardziej pasywni i niekoniecznie biorą pod uwagę zmianę pracy. Trend ten odwraca się nieco później, gdy są już w tak zwanej "ochronce" lub na emeryturze.

Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w kilku miejscach. Przede wszystkim wiąże się to z obawami: "czy jestem wystarczająco dobry, skoro jestem już dojrzałym, a w oczach potencjalnego pracodawcy nawet starym pracownikiem?", "czy przy okazji zawirowań na rynku nie będę pierwszym/pierwszą do zwolnienia?".

Wiemy, że mimo obaw i pasywności "silversi" chętnie rozważyliby podjęcie pracy w przypadku otrzymania ciekawej oferty – zwłaszcza ci, którzy aktualnie nie pracują.

A jak to wygląda pod względem samych ogłoszeń skierowanych do starszych pracowników, czy one są i jakie to są zawody?

Aktualnie w OLX Praca dostępnych jest ok. 5 tys. ogłoszeń zawierających parametr "zapraszamy seniorów". Uruchomiliśmy go wiosną tego roku i dość szybko odnotowaliśmy spore zainteresowanie po stronie pracodawców, a przyrosty liczby ofert w ujęciu miesiąc do miesiąca sięgały nawet 80 proc.

Najwięcej ogłoszeń dotyczy pracy w gastronomii, sprzedaży albo jako zawodowy kierowca. Nieco mniej w roli sprzedawcy, przy produkcji oraz jako pracownik sklepu. Warto jednak podkreślić, że praca dostępna jest nie tylko w segmencie blue collar, czyli zawodów wymagających pracy fizycznej. Coraz częściej pojawiają się także oferty z obszaru IT, takie jak tester aplikacji mobilnych czy technik-wdrożeniowiec IT.

"Silversi" chętnie widzą się też w roli pracowników administracji biurowej, to obok wcześniej wspomnianych najczęściej wyświetlane ogłoszenia z parametrem "zapraszamy seniorów".

Jaka jest najczęstsza forma prawna zatrudniania "silversów"? Jakie znaczenie dla pracodawcy ma fakt, że pracownik jest już w wieku emerytalnym?

Tu sytuacja jest zależna właśnie od statusu takiego pracownika. Pamiętajmy o tym, że "silversi" to pracownicy w wieku od 50 lat w górę. Część z nich jeszcze przez ponad dekadę będzie pracować, zanim osiągnie wiek emerytalny, nieco wcześniej wkraczając w okres ochronny. Ten pierwszy okres w znacznym stopniu pokrywa się z rynkowym standardem dla całej populacji, natomiast wraz z dojrzalszym pracownikiem mamy do czynienia, zwłaszcza tym już na emeryturze, z bardziej zróżnicowanymi oczekiwaniami, o czym zresztą już wspominaliśmy.

Połowa "silversów" deklaruje, że na emeryturze będzie chciała pracować w niepełnym wymiarze etatu. Kolejne 20 proc. chętnie rozważy umowę zlecenie lub umowę o dzieło, niewielki odsetek bierze pod uwagę także inne formy prawne, jak choćby umowy B2B, ale to wynika najczęściej z wcześniejszych doświadczeń takich osób. Z perspektywy pracodawcy nie bez znaczenia pozostaje też fakt, że pracownik w wieku emerytalnym mniej go kosztuje i wcale nie oznacza to niższego wynagrodzenia.

Jedną z największych wartości, zwłaszcza w kolejnych latach, gdy postępować będą zmiany demograficzne, będzie minimalizowanie ryzyka powstawania luki kompetencyjnej w organizacjach. Dojrzali pracownicy mogą być bowiem wyspecjalizowani w dziedzinach, które z biegiem czasu będą coraz mniej popularne. Transfer wiedzy w takim przypadku może okazać się wręcz bezcenny.

Czy rzeczywiście "silversi" spełniają pokładane w nich nadzieje? W końcu wiek robi swoje, szczególnie jeśli mowa o kompetencjach cyfrowych czy możliwościach fizycznych takich pracowników.

Przedstawiciele srebrnego pokolenia są bardzo świadomi swoich zalet i wad. Pośród nich często wskazują na to, że odstają wiedzą technologiczną od młodszych pokoleń, wolniej się uczą, a także nie są biegli w językach obcych, a gdy przychodzi do pracy fizycznej, to pojawia się obawa o stan zdrowia. Z drugiej jednak strony to pracownicy niezwykle lojalni, którzy dysponują ogromnym doświadczeniem, obowiązkowością, szacunkiem do pracy i nierzadko wiedzą, która staje się ważnym zasobem danej firmy.

Nie zapominajmy też o tym, że "silversi" to osoby, które najczęściej są już ustabilizowane życiowo i rodzinnie, które nie posiadają większych zobowiązań finansowych. Zaledwie co piąty ma kredyt konsumpcyjny, a mniej niż co dwudziesty spłaca jeszcze kredyt hipoteczny. Tylko 7,4 proc. deklaruje złą sytuację finansową.

Główne kanały poszukiwania pracy to serwisy ogłoszeniowe, często wyspecjalizowane w tej materii. OLX jest inny, tu można kupić i sprzedać niemal wszystko i – właśnie – szukać pracy. Czy ogłoszenia u was publikowane różnią się od tych, które pojawiają się na specjalistycznych serwisach HR-owych?

W rzeczywistości kategoria Praca w OLX jest już serwisem specjalistycznym, czyli takim poświęconym działom rekrutacji i osobom poszukującym pracy. Charakteryzujemy się tym, że bazujemy na możliwościach największego internetowego portalu ogłoszeniowego w Polsce, a co za tym idzie sposób wyszukiwania czy dodawania ofert jest prosty. Najczęściej opiera się na wyszukiwaniu odpowiedzi w oparciu o słowa kluczowe, jak np. praca w gastronomii czy kierowca zawodowy, ale na przestrzeni ostatnich lat mechanizm został dopasowany także do specyfiki rynku pracy. W efekcie dysponujemy największą bazą ogłoszeń od tysięcy pracodawców i pomagamy znaleźć zatrudnienie średnio ok. 5 mln użytkowników w miesiącu.

Mimo wszystko chyba łatwiej jest zatrzymać pracownika, który osiągnął już wiek emerytalny niż pozyskać nowego, szczególnie z doświadczeniem. Jak pracodawcy powinni przygotować się do takiego przełomowego momentu?

To będzie największe wyzwanie zbliżających się lat, które wynika z postępujących zmian, w tym demograficznych, o których już mówiliśmy. Komisja Europejska przewiduje, że tzw. silver economy stworzy aż 88 mln miejsc pracy do 2025 r. To oznacza, że prawie 40 proc. pracowników na rynku Unii Europejskiej będzie albo miało 50+, albo będą to młodsi pracownicy zatrudnieni do realizowania prac na rzecz "silversów".

Biorąc pod uwagę niedobory na rynku pracy i poszukiwanie pracowników z odpowiednim doświadczeniem, myślę, że czeka nas czas, kiedy firmy będą musiały sięgnąć po starszych pracowników. Również tych, którzy już przeszli na emeryturę. Potencjalnie te rekrutacje będą jednak inne: proces zachęty do zmiany pracy i proces namawiania do powrotu na rynek pracy bardzo się od siebie różnią.

Dlatego już teraz warto rozmawiać z pracownikami przechodzącymi na emeryturę o tym, jak nasza organizacja wspiera "silversów". Co musiałoby się stać, aby zostali? Czego potrzebują? A co było dla nich trudne? To trudniejsze zadanie niż skupienie się na niższych kompetencjach technologicznych wśród starszych pracowników. Ale o wiele bardziej opłacalne w perspektywie długofalowej.